تنوع مورفولوژیکی برخی ژنوتیپ های بومی فندق (corylus avellana) در شرایط آب و هوایی کرج

به منظور ارزیابی تنوع مورفولوژیک برخی از ژنوتیپ های بومی فندق ایران، ده ژنوتیپ به نام های گردویی، گرچه، شصتک، پائیزه، محلی کرج، تابستانه، رسمی، شیروانی، پشمینه و تیپ گرد اشکورات با استفاده از دستورالعمل ملی آزمون های تمایز، یکنواختی و پایداری (dus) در ایستگاه تحقیقات کمال شهر کرج در سال های 1387 و 1388بررسی شدند. از هر ژنوتیپ، سه درخت شانزده ساله انتخاب و 55 صفت در آن ها یادداشت برداری شد. این صفات شامل چهار صفت مربوط به درخت، سه صفت مربوط به شاخه های یک ساله، نه صفت برگ، شش صفت گل، بیست و چهار صفت مربوط به میوه، نه صفت تکمیلی در برگیرنده دیگر صفات گل و میوه و میزان حساسیت به برخی آفات و بیماری ها بودند. ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر چهارده صفت کمی (عرض، طول، طول در عرض درخت، ضخامت شاخه یک ساله، طول و عرض دمبرگ، طول و ابعاد برگ، طول گل آذین نر، وزن و درصد وزنی مغز، قطر و طول میوه) دارای تفاوت معنی دار و متمایز کننده بودند. با استفاده از چهار صفت کیفی (زمان باز شدن گل نر و ماده، زمان رسیدن میوه و شکل جوانه گل) کلیه ژنوتیپ ها از هم متمایز شدند. بررسی صفات کیفی میوه نشان داد که ژنوتیپ گردویی به دلیل داشتن پوست چوبی نازک، مغز درشت، سهولت جداشدن پوست چوبی از مغز و چند منظوره بودن، بر سایر ژنوتیپ ها برتری دارد. ژنوتیپ های پشمینه، گردویی و گرچه سال آوری نداشتند، دارای میوه گرد بودند و گرده زای مناسبی برای سایر ژنوتیپ ها تشخیص داده شدند. اطلاعات حاصل از این پژوهش در احداث باغ های جدید و همچنین برنامه های به نژادی فندق قابل استفاده است.